Gradska lasta

Kao što smo ranije naveli, objavljivaćemo tekstove o različitim vrstama ptica sa područja opštine Šipovo. Ovaj put, malo informacija o gradskoj lasti.

Gradska lasta je mala ptica pjevačica dužine 12.5 cm sa rasponom krila 26-29 cm. Perje sa gornje strane je plavo-crno, dok su donja strana tijela i trtica bijeli. Polovi su slični, dok su mlade ptice smeđe-crne sa gornje strane. Hrani se insketima koje love na velikim visinama ili iznad površine vode. Naseljava otvorene terene u blizini vlažnih staništa (močvare, rijeke i jezera).

Gnijezda su prvobitno gradile na stijenama, liticama i u ulazima u pećine, dok su se vremenom prilagodile životu u blizini čovjeka, gdje najčešće na ljudskim građevinama formiraju gnijezda pojedinačno ili kolonijalno.

Gnijezdo je kupolasto, zatvorenog tipa sa jednim otvorom u vrhu, a u izgradnji učestvuju oba roditelja. Izgrađeno je od blata, dok je sa unutrašnje strane obloženo travom, vlasima dlake ili vune i drugim mekim materijalima. Imaju jedno do dva legla sa po 4-5 jaja. U inkubaciji koja traje 14-16 dana uglavnom učestvuje ženka. U zavisnosti od vremenskih prilika mladi gnijezdo napuštaju sa 3-4 nedjelje, a od roditelja su zavisni još oko nedjelju dana. Gradske laste su selice. Zimuju u Africi. U naše prostore dolaze krajem marta, dok se zadržavaju do kraja septembra.

Gnijezdeća sezona je u punom jeku pa veliki broj parova užurbano sakupljaju materijal za izgradnju novih ili porušenih gnijezda širom grada.

Kao prirodni neprijatelji gradske laste izdvajaju se soko lastavičar (Falco subbuteo), vrane (Corvus cornix) i svrake (Pica pica) koje uzimaju mlade iz gnijezda i hrane se njima, dok su poljski vrabac (Passer montanus) i vrabac pokućar (Passer domesticus) često konkurenti lastama za gnijezda. Kao najznačajniji ugrožavajući faktor izdvajaju se mnogobrojne ljudske aktivnosti.

Poslednjih nekoliko godina po zgradama u Šipovu bilježi se masovno uništavanje gnijezda, dok se na njihova mjesta stavljaju plastične kese ili neki drugi plastični materijali koji sprečavaju obnovu porušenih gnijezda. Gradska lasta zakonom je zaštićena, zabranjeno je ubijanje i uznemiravanje ovih ptica, kao i uništavanje njihovih legala.

Sa nekoliko jednostavnih postupaka, moguće je sačuvati gnijezda gradske laste na mjestima gdje se nalaze, tako da one svojim prisustvom ne narušavaju naše svakodnevne aktivnostima. Da bismo se zaštitili od prljanja na terasama, ispod lastinih gnijezda može se postaviti papirna ili drvena polica na koju pada izmet, dok se gnijezda mogu prekrečiti u boju fasade tako da ambijent kućnog prostora ostane nepromijenjen.