Mladi matematičar

Janj `66 (II dio)

Janj `66 (I dio)

Janj, s kraja na kraj Krajine

Na ispaši

Pliva, talasi, gradski most

Pogled sa lubovičkog mosta

Ž.O.K. Pliva

Kružni tok

Dobro došli!

Dobro došli na zvaničnu blog stranicu Foto Blog Šipovo! Stranica je nastala u želji da se objave i sačuvaju najbolje fotografije grada Šipova i okoline.

S poštovanjem,

Admin Team

Šipovo: Somewhere around the biggest spring of drinking water in Europe

Nature did its best: rivers, lakes, mountains, caves, air… The real hosts invest all they have to spoil the world. World travelers would change many blessings of their lives for only one day longer in a fairytale they are living up here. Welcome to Šipovo, a place divided to people who have not been here yet and those who will come back here for sure.

Water babble is louder than any other sound heard in Janjskeotoke (Janj’s islets), a place four kilometers far from the spring of the River Janj. Its rich fauna and karst cascades form a picture pleasant for both eye and ear. Family house of Piljićs is situated in this environment and its members have dealt with rural tourism for nine years actively.

Piljić family does not live from profits gained from rural tourism only – their core family business is agriculture. Still, they certainly benefit from investments in rural tourism. Everything is homemade in this household and all family members are equally engaged. Mother is charge of food offered to the guests. Everything is prepared with domestic ingredients, prepared by traditional ancestors’ recipes. If the guests wished for something else, they could try offers of the local restaurants. But, a small number of them decide to miss homemade gastronomic pleasure.

Spring and old mills are often visited by tourists. The mill is maintained by Mićo Došlov, the host who cuts grass and cleans accessing roads to the springs – for free, just because he wants it. In his yard, at the wooden barn, there is a notice for voluntary donations. Those who have money, throw some of it in the old post box.

DulePiljić is serious about development but also thinks of generational transfer of the family business. He would like his son to be involved in professional business within this type of tourism. He says they have space for improvement but a thing he should take in consideration is additional facilities.

‘Guests who come to stay for a day or a weekend mostly are from Banjaluka. Foreign guests stay longer as well as our ‘national foreigners’, i.e. people who were born here but moved to Serbia and come here for holidays’, says Mr. Piljić, the host. He adds it would be very good if one could find finances to invest in infrastructure that would help development of tourism – lightening, common municipal facilities, taps, toilets etc. ‘I wish we could, at least in summer and weekend, enlighten these surreal small waterfalls and create a fairytale’, says Dule Piljić.

Generous nature

Janj’s islets are only a part of beauties in Šipovo Municipality. Nature was generous in creating this area. It gave the place river Pliva and Janj, rainforest of the same name, Janj, lakes named Olićko and Đol, caves named Sokolačka and Vagansa and mountain Vitorog, which provides you with ‘in sight’ view or landscapes and countryside.

It is not hard to think quality organized active holiday in this environment, suitable for many activities. There are climbing, cycling, photo-safari, hunting, as well as fishing offered in fly fishing style. This type of fishing makes this region very popular in the world of fishermen, a significant number of guests. The River Pliva with its right tributary Janj represents a rare pleasure for fishing, since its fly fishing range is eight kilometers long.

Vitorog, the mountain range 1,906 m high, is situated 30 km from the centre of Šipovo. The Vitorog’s peak is a crossroad of municipalities: Šipovo, Glamoč and Kupres. There is an underground facility on it, which was built by Yugoslav People’s Army and is not in function today.

Fishermen from all over the world come here, and those coming from Sweden every year come to Radoja’s household, which have dealt with rural tourism for six years. Members of the Radoja family started with unconstructed part, which was adapted for staying overnight in the first place. Today, they have 18 beds and a restaurant. Food, of course, is homemade. And not only food – guests of the house are offered ‘plivovica’, a brandy made by hardworking host. At the opening of the bottle, there is a pleasant aroma and these come from mint, thyme, chamomile, rosemary, a bit of vanillin sugar, bay-leaf… It is very clear why, in only one season – from May to September – people drink up to 400 liters of this drink. They say it actually is a ‘medicinal alcohol’ since it kills all bacteria in body. Grandfather grandmother, mother, father, and children … they all welcome guests.

‘I always say that it is important for me to have someone for the first time as a guest. If they do not come back, then it is because of me and not the guest. Swedish came first, and today they are our guest in 60 per cent. Now we also have Englishmen, Frenchmen, Czech, Bulgarians, Romanians and the rest of them from all over. People from Banjaluka mostly come here for the weekend. Nature is the reason to come back, but hospitality itself is very important and good food’, say Mirka Radoja.

It takes five minutes by car and ten minutes by foot to get to the River Pliva spring, the biggest source of drinking water in Europe. Water is very clear so that in reflection one cannot tell difference between sky and stone. Spring and old mills are often visited by tourists. The mill is maintained by Mićo Došlov, the host who cuts grass and cleans accessing roads to the springs – for free, just because he wants it. In his yard, at the wooden barn, there is a notice for voluntary donations. Those who have money, throw some of it in the old post box.

Today, there are over twenty households registered for accommodation and food services in Šipovo. Their total capacity is about 200 beds. The Tourist Organization of the Šipovo Municipality says households do not have to pay any taxes, they only have o fill in forms in the Agency for Intermediary, IT and financial services (APIF) and this is the procedure – they do not have to pay sojourn tax either. However, for further development of tourism, they have to organize promotion and they cannot afford it.

From prehistory until today

People have lived in these areas for years. This is witnessed by remains of mediaeval fortresses and we would like to especially mention Sokograd and stećci (medieval tomb stones). Sokograd was mentioned for the first time in 1363, when Bosnian Governor Tvrtko I Kotromanić defeated Hungarian army. After the breakdown of Bosnian kingdom in 1463, the Sokograd was in hands of Hungarians up to 1527 when, Turkish Empire definitely conquered it. Since then up to 1833, the fortress was held by Turkish army. After the last Turkish guardians left in 1833, the famous fortress was forgotten. Medieval stećci take us back to Bogomil times, and people here call them ‘mramorja’.

Šipovo is Krajina region town, located at the far West of RepublikaSrpska. It is located on pearly, mountain riversPliva and Janj, as well as smaller rivers Sokočnica, Lubovica and Volarica. This small town with 10,000 inhabitants is surrounded by mountains Vitorog, Plazenica, Ravna Gora, Gorica, Lisina and Čardak. It is covered by forest. In lower parts, we can find beech and hornbeam, and on higher parts there is a rich wood of spruce and fir tree.

Here, a curious traveler can also find remains of prehistoric settlements. One of them is called Gromile and represents prehistoric settlement and Roman fortress. This is one of the biggest antic localities in RepublikaSrpska and BiH. Today, substruptions of Roman buildings, architectural fragments, and ceramic fragments could be found and in the past researches the following was found: various inscriptions, remains of hypocaust, ceramic terra sigillata, as well as money of TzarConstantin (306-337). Researches also determined existence of prehistoric-bronze age layer under the one containing antic materials.

This place most certainly is worth of research. Maybe Ilija Grahovac, self-called ‘Dragon from Šipovo’ is Šipovo’s most famous inhabitant. All this before they meet Šipovo’s hardworking people, healing people and realistic rural pastoral fairytale.

Senka Trivić

Izvornik: Srpska Times

Narodne rukotvorine

     

                          

U okviru manifestacije „Dani Šipova“ 2014 održana je i izložba ručnih radova i narodnih rukotvorina

Izvornik. Šipovo.net

Gradska lasta

Kao što smo ranije naveli, objavljivaćemo tekstove o različitim vrstama ptica sa područja opštine Šipovo. Ovaj put, malo informacija o gradskoj lasti.

Gradska lasta je mala ptica pjevačica dužine 12.5 cm sa rasponom krila 26-29 cm. Perje sa gornje strane je plavo-crno, dok su donja strana tijela i trtica bijeli. Polovi su slični, dok su mlade ptice smeđe-crne sa gornje strane. Hrani se insketima koje love na velikim visinama ili iznad površine vode. Naseljava otvorene terene u blizini vlažnih staništa (močvare, rijeke i jezera).

Gnijezda su prvobitno gradile na stijenama, liticama i u ulazima u pećine, dok su se vremenom prilagodile životu u blizini čovjeka, gdje najčešće na ljudskim građevinama formiraju gnijezda pojedinačno ili kolonijalno. 

Gnijezdo je kupolasto, zatvorenog tipa sa jednim otvorom u vrhu, a u izgradnji učestvuju oba roditelja. Izgrađeno je od blata, dok je sa unutrašnje strane obloženo travom, vlasima dlake ili vune i drugim mekim materijalima. Imaju jedno do dva legla sa po 4-5 jaja. U inkubaciji koja traje 14-16 dana uglavnom učestvuje ženka. U zavisnosti od vremenskih prilika mladi gnijezdo napuštaju sa 3-4 nedjelje, a od roditelja su zavisni još oko nedjelju dana. Gradske laste su selice. Zimuju u Africi. U naše prostore dolaze krajem marta, dok se zadržavaju do kraja septembra.

Gnijezdeća sezona je u punom jeku pa veliki broj parova užurbano sakupljaju materijal za izgradnju novih ili porušenih gnijezda širom grada.

Kao prirodni neprijatelji gradske laste izdvajaju se soko lastavičar (Falco subbuteo), vrane (Corvus cornix) i svrake (Pica pica) koje uzimaju mlade iz gnijezda i hrane se njima, dok su poljski vrabac (Passer montanus) i vrabac pokućar (Passer domesticus) često konkurenti lastama za gnijezda. Kao najznačajniji ugrožavajući faktor izdvajaju se mnogobrojne ljudske aktivnosti.

Poslednjih nekoliko godina po zgradama u Šipovu bilježi se masovno uništavanje gnijezda, dok se na njihova mjesta stavljaju plastične kese ili neki drugi plastični materijali koji sprečavaju obnovu porušenih gnijezda. Gradska lasta zakonom je zaštićena, zabranjeno je ubijanje i uznemiravanje ovih ptica, kao i uništavanje njihovih legala.

Sa nekoliko jednostavnih postupaka, moguće je sačuvati gnijezda gradske laste na mjestima gdje se nalaze, tako da one svojim prisustvom ne narušavaju naše svakodnevne aktivnostima. Da bismo se zaštitili od prljanja na terasama, ispod lastinih gnijezda može se postaviti papirna ili drvena polica na koju pada izmet, dok se gnijezda mogu prekrečiti u boju fasade tako da ambijent kućnog prostora ostane nepromijenjen.

Autori teksta: Goran Topić, Draško Grujić

Fotografija: Danijela Radeka

Suri orao (Aquila chrysaetos)

Suri orao (Aquila chrysaetos) je krupna i snažna ptica grabljivica dužine tijela 80-93 cm sa rasponom krila 195-220 cm. Ima tamno smeđe perje, dok su glava, potiljak i vrat zlatno-žuti i svijetlo smeđi. Mužjak i ženka su slični po obojenosti perja, dok je ženka krupnija i teža. Mladi su slični odraslim orlovima, ali imaju tamnije perje, bijelu bazu repa i bijelu prugu na potkrilju.

Rasprostranjeni su širom Evroazije, zatim naseljavaju sjevernu Ameriku, kao i neke dijelove sjeverne Afrike. Kod nas uglavnom prisutan u brdsko-planinskim krajevima, na krševitim terenima gdje najčešće svija gnijezda na visokim i nepristupačnim liticama. Na povoljnim staništima bez visokih litica, gnijezda pravi na drveću. Hrani se živim ulovljenim ili rjeđe uginulim sisarima, pticama i gmizavcima, rijetko vodozemcima ili insektima. Plijen lovi najčešće na prostranim otvorenim terenima, jedreći ili klizeći nisko iznad tla, zatim sa osmatračnice, dok ptice lovi na tlu ili ponekadu letu, obrušavajući se iz velike visine.

Kod nas gniježđenje surog orla počinje u januaru svadbenim letovima i udvaranjem. U zavisnosti od nadmorske visine i meteoroloških prilika, ženka od sredine marta do početka aprila obično snese 2 jaja, a mladi se izlegu poslije 42-45 dana. Između druge i pete nedjelje jači mladunac često ubije slabijeg. Mladi gnijezdo napustaju poslije devet do jedanaest nedjelja, a osamostaljuju se dva mjeseca nakon polijetanja. Polnu zrelost postižu sa 4-5 godina starosti.

S obzirom da se suri orao nalazi na vrhu lanca ishrane, kontrolišući brojnost velikog broja vrsta, ima neprocjenjivu ulogu u prirodi na staništima koja naseljava. Iako je zaštićen, zbog izuzetne ljepote, nesavjesni lovci često pucaju na orlove poslije čega preparirani primjerci krase lovačke kafane i restorane. Nisu ni rijetki slučajevi trovanja orlova i pljačkanja njihovih gnijezda za kolekcionarske i sokolarske svrhe, čime se prirodi nanosi nenadoknadiva šteta. Pored ubijanja orlova, gubitak i nestanak staništa je najznačajniji ugrožavajući faktor. Zbog svega navedenog, suri orao je postao veoma rijedak i malobrojan širom areala rasprostranjenja.

Na teritoriji opštine Šipova, gnijezde dva para surog orla. Ako se uzme u obzir da na teritoriji Bosne i Hercegovine gnijezdi samo 30-40 parova, broj od 2 gnijezdeća para je izuzetno veliki i značajan, što govori o očuvanosti prirode na teritoriji Šipova. Prema podacima autora, poslednjih 10-15 godina na teritoriji Šipova ubijeno je najmanje 3 jedinke surog orla.

Prilikom povratka sa planine Lisine 19. 05. 2011. grupa šumskih sjekača iz naselja Lužine pored Šipova, uhvatila je odraslog surog orla. Okolnosti pod kojima je ptica uhvaćena nisu baš najjasnije. Navodno, poslije neuspjelog napada na lisicu, orao je sletio na traktor da bi poslije kraće borbe bio savladan. Sjekači su orla vezali konopcima, a potom opili rakijom da bi ga primirili, jer je pružao snažan otpor. Poslije završenih šumskih radova, orla su donijeli kući u Lužine i smjestili ga u metalni kavez.

Brzom intervencijom članova Društva za zaštitu i istraživanje biodiverziteta Republike Srpske i članova lovačkog društva „Tetrijeb“ Šipovo, orao je vraćen na mjesto gdje je uhvaćen i uspješno pušten na slobodu. U kasnijim izlascima na teren, locirano je i gnijezdo, a orlovi u više navrata posmatrani kako kruže iznad Šipova zbog čega se može zaključiti da je akcija prošla bez većih posljedica po ovaj gnijezdeći par.

Zbog naprijed navedenih negativnih trendova, prvenstveno ubijanja i uznemiravanja ptica od strane nesavjesnih lovaca, preživljavanje i opstanak surog orla u Šipovu pod velikim je znakom pitanja, zbog čega je neophodno pokrenuti zakonsku zaštitu gnijezdilišta ove impozantne ptice, ali i edukaciju lovaca i stanovništva koje dijeli životni prostor sa orlovima.

 Suri orao je zakonom zaštićen u BiH i pod stalnom je zabranom lova, (Zakon o lovstvu FBiH, članovi 15. i 16., te Zakon o o lovstvu RS, članovi 11. i 12.), a nalazi se na Aneksu 1 Evropske direktive za očuvanje divljih vrsta ptica, kao i na Crvenoj listi vrsta ptica Republike Srpske.Sure orlove zabranjeno je loviti, uznemiravati, proganjati, uzimati mladunce iz gnijezda i držati u zatočeništvu.

Suri orao se nalazi kao osnovni simbol na grbovima, zastavama i amblemima svih srpskih zemalja. Pucanjem na orla, pucamo na kulturu, tradiciju i simbolje našeg naroda.

Literatura: 1. Grubač, B. (1998): Suri orao. Zavod za zaštitu prirode Srbije, Beograd.

2.  Svensson, L., Grant, P., Mullarney, K., Dan Zetterström D., Christie, D. (2010): Collins Bird Guide; 2nd editions. Harper Collins Publishers, London.

Autori teksta: Goran Topić i Jovica Sjeničić 

Društvo za istraživanje i zaštitu biodiverziteta

Ada, rana jesen

Šipovo na dlanu

Grad, perspektiva

Pliva, grad

Strojice

Sunčanom stranom Plive

Vražić

U iščekivanju žetve

U naručju Plive

Cvijet

Zaštićen strogi rezervat prirode "Prašuma Janj"

Republika Srpska dobila je još jedno zaštićeno vrijedno područje prirode. Odlukom o zaštiti Strogog rezervata prirode „Prašuma Janj“ („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 123/12), ovo prirodno dobro na teritoriji opštine Šipovo zaštićeno je najvišom kategorijom I a, prema klasifikaciji Međunarodne unije za zaštitu prirode (IUCN).

Strogi rezervat prirode „Prašuma Janj“ stavljen je pod zaštitu u svrhu očuvanja  netaknutih, očuvanih i jedinstvenih šumskih eko­sistema. To je područje neizmjenjenih prirodnih odlika, sa reprezentativnim eko­sistemimaa, namijenjenih  isključivo očuvanju izvorne prirode i ekološke ra­v­­no­te­že,  naučnim istraživanjima (kojima se ne narušavaju osnovna obilježja i vri­je­d­nosti), praćenju pojava i procesa u prirodi, kao i obrazovanju koje ne ugrožava slo­bo­dno odvijanje prirodnih procesa. Površina zaštićenog područja iznosi 295 hektara (obuhvata odjele 15 i 16, veći dio 14-tog odjela, te dijelove odjela 12, 13, 17, 18, 19 i 21). Strogim rezervatom prirode „Prašuma Janj“ upravlja  Javno preduzeće  šumarstva „Šume Republike Srpske“,  Šumsko gazdinstvo „Gorica“ iz Šipova.

Goran Panić

Izvornik: Nasljeđe.org

Prilog: Odluka o zaštiti strogog rezervata prirode "Prašuma Janj" („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 123/12)

La­kši do­la­zak do po­zna­tih odre­di­šta

Svi tu­ris­ti ko­ji bu­du po­sje­ti­li op­šti­nu Ši­po­vo, po­mo­ću tu­ris­ti­čke si­gna­li­za­ci­je ko­ja je ne­da­vno pos­tavljena na po­dru­čju gra­da, la­ko će pro­na­ći po­zna­te ši­po­va­čke tu­ris­ti­čke des­ti­na­ci­je Janjske oto­ke, izvor ri­je­ke Pli­ve, ma­nas­tir Glo­go­vac, kao i mu­ši­čar­ski re­vir na ri­je­ci Pli­vi.

Di­re­ktor Tu­ris­ti­čke or­ga­ni­za­ci­je op­šti­ne Ši­po­vo Dra­ga­na Đu­kić ka­za­la je da je na sve grad­ske uli­ce, te re­gi­onal­ne i ma­gis­tral­ne pu­te­ve pos­taljena tu­ris­ti­čka si­gna­li­za­ci­ja.

- Ra­di se o sao­bra­ćaj­no-tu­ris­ti­čkim zna­ko­vi­ma ko­ji su izra­đe­ni pre­ma evrop­skim stan­dar­di­ma, a ko­je je izra­di­lo pre­du­ze­će "Euro znak" iz Če­lin­ca. Ovaj pro­je­kat ko­štao je de­set hiljada ma­ra­ka, a sred­stva je obe­zbi­je­di­lo Mi­nis­tar­stvo trgo­vi­ne i tu­ri­zma RS - re­kla je Đu­ki­će­va i do­da­la da je pos­tavljanje tu­ris­ti­čke si­gna­li­za­ci­je za op­šti­nu Ši­po­vo bio je­dan od naj­zna­čaj­ni­jih ovo­go­dišnjih pro­je­ka­ta u oblas­ti tu­ri­zma.

Ovim je, is­ti­če Đu­kić, tu­ris­ti­ma i svi­ma ko­ji bu­du pro­la­zi­li kroz Ši­po­vo, uve­li­ko ola­kšan pro­na­la­zak naj­po­zna­ti­jih tu­ris­ti­čkih des­ti­na­ci­ja ovog kra­ja Janjskih oto­ka, izvo­ra ri­je­ke Pli­ve, ma­nas­ti­ra Glo­go­vac i mu­ši­čar­skih re­vi­ra na ri­je­ci Pli­vi.

- Pos­tavljanjem tu­ris­ti­čke si­gna­li­za­ci­je stvo­ri­li smo uslo­ve da tu­ris­ti i gos­ti ko­ji do­la­ze u naš grad, brže i je­dnos­ta­vni­je do­đu do ko­na­čnog odre­di­šta. Is­to­vre­me­no je omo­gu­ćen brži ra­zvoj tu­ri­zma u ovoj op­šti­ni - re­kla je Đu­ki­će­va.

Na­čel­nik op­šti­ne Ši­po­vo Du­šan Ma­li­no­vić je is­ta­kao da je tu­ri­zam je­dna od stra­te­ških gra­na u srednjoro­čnom ra­zvo­ju op­šti­ne, ko­ja že­li što pri­je da iza­đe iz kru­ga ne­ra­zvi­je­nih.

- Ši­po­vo ima izvan­re­dne pri­ro­dne ljepo­te i ve­li­ki po­ten­ci­jal za ra­zvoj tu­ri­zma. Kroz Ši­po­vo pro­ti­ču ri­je­ke Pli­va, Janj, So­ko­čni­ca, Lu­bo­vi­ca, a tu je i izvor ri­je­ke Pli­ve ko­ji ima naj­bo­ga­ti­ji izvor vo­de u Evro­pi. Ovo su izvan­re­dni tu­ris­ti­čki po­ten­ci­ja­li ko­je mo­ra­mo da is­ko­ris­ti­mo za ra­zvoj tu­ri­zma - re­kao je Ma­li­no­vić i do­dao da su in­ten­zi­vi­ra­ne akti­vnos­ti na po­boljšanju tu­ris­ti­čke po­nu­de. Do­dao je da je u to­ku iz­gradnja flaj-fi­šing cen­tra na izvo­ru ri­je­ke Pli­ve i mo­te­la na So­ko­čni­ci, gdje je iz­gra­đen i ba­zen za ku­panje.

- Pos­to­je i pla­no­vi da se sa­ni­ra ho­tel "Janj", či­me bi se stvo­ri­li uslo­vi da u na­šem gra­du mo­gu od­sje­da­ti ve­će tu­ris­ti­čke gru­pe - re­kao je Ma­li­no­vić.

Se­os­ki tu­ri­zam

Du­šan Ma­li­no­vić je pod­sje­tio da se u op­šti­ni Ši­po­vo u posljednje vri­je­me spro­vo­de broj­ne akti­vnos­ti za stva­ranje uslo­va za ra­zvoj se­os­kog i etno-tu­ri­zma, ko­ji je posljednjih de­ce­ni­ja hit u zemljama Evrop­ske uni­je. Do­dao je da je for­mi­ra­no i Udru­ženje za uslu­ge smje­šta­ja u obje­kti­ma se­os­kog tu­ri­zma "Pli­va", ko­je bro­ji dva­de­se­tak čla­no­va.

Izvornik: Glas Srpske

Šipovo, prirodne ljepote u BiH

Nije uvijek potrebno da putujemo daleko kako bi uživali i u potpunosti se relaksirali od svakodnevnice. Baterije možemo i napuniti u predivnoj prirodi na koju u Bosni i Hercegovini zaista možemo biti ponosni.

Jedna od takvih lokacija je Šipovo koje je oko tri sata vožnje udaljeno od Sarajeva, a oko sat i dvadeset minuta od Banjaluke.

Nekoliko kilometara od centra Šipova izgrađen je turistički kompleks Pliva i to uz rijeku okružen netaknutom prirodom. Idealno mjesto za jednodnevne izlete ali i višednevne odmore sa prijateljima.

Nakon nekoliko minuta uz Plivu, slušajući njeno sudaranje sa kamenjem, te posmatranja zeleno-smeđih nijansi šume koja je okružuje, zaboravite na sve ono što vas iscrpljuje i zamara i prodišete punim plućima.

Zahvaljujući dodatnom sadržaju dan možete provesti u sportskom duhu birajući između raftinga na Plivi, biciklizma prirodnim stazama ili šetnje do izvora Plive ili po okolnim predjelima.

Koju god opciju da izaberete vaše tijelo će biti mnogo zahvalno što ste mu pružili relaksirajući dan u prirodi koji je prava terapija za sve one koji mnogo vremena zbog posla provode u kancelarijama.

Ovo je samo jedna od mnogobrojnih lokacija u BiH u kojima je priroda nevjerovatno lijepa i koje zaista treba posjetiti. Uživajmo u tome kad god nam se pruži prilika.

Lejla Brčaninović

Izvornik; Putovanje iz snova